Vang i Valdres byr på «Vestlandsfjell med Austlandsklima» og ein befolkning med godt lynne og stor skaparkraft. Det har resultert i ei levande og framtidsretta fjellbygd ved foten av Jotunheimen.
Fyrst, her har du nokre harde fakta om Vang:
Ordførar: Jørand Ødegård Lunde (Bygdelista)
Innbyggjartal: Om lag 1696 (oppdatert hjå kommunefakta/SSB)
Areal: 1 505,24 km²
Høgste punkt: Vestre Kalvehøgde (2 208 moh.)
Lågaste punkt: Lomendeltaet (363 moh.)
Største innsjø: Bygdin (39,89 km²)
Målform: Nynorsk
Nabokommuner: Vestre Slidre, Øystre Slidre, Vågå, Lom, Luster, Lærdal, Årdal, Hemsedal.
Ein mindre god ting ved vangsgjeldingen er særs velutvikla evna til å skryte av eigen kommune...
Her finn du mykje av Jotunheimen, delar av Skarvheimen, fiskevatn, stølar, skiterreng, jaktterreng og alle den plassen du kan ynskje deg av eit villmarksområde.
Du finn også jordbruk, turisme og gründerar i eit levande og inkluderande bygdesamfunn. Då er det klart det er lett å prate høgt om kor bra Vang er.
Fleire fakta om Vang
Vang er sentralt på ein litt usentral måte. Det er 250 kilometer til både Oslo og Bergen og noko lenger til Trondheim. Altså er du midt i smørauget sør i Noreg, samstundes som det ikkje er nokon tvil om at du er i ei fjellbygd.
Sjå deg rundt her på nettsida - finn du ut det du undrar på om Vang? Om ikkje - kontakt ein av oss på høgre hand her på sida.
Vang i gode gamle dagar
Nokre hendingar har sett større spor enn andre i Vang. Og då snakker vi ikkje berre om når EU-kua var som heitast i 94´eller når Aasmund Olavsson Vinje bygde den aller fyrste hytta på Eidsbugarden. Her er eit lite utval ført i pennen av lokalhistorikar Sigfred Hovda.
Dei fyrste vangsgjeldingane
Dei fyrste teikn til menneskeleg aktivitet finn me i høgfjellet ved Tyin og Sulevatna. For 8-9000 år sidan tok fjellviddene til å vera isfrie medan isen var hundremetertjukk nede i dalane. Før Tyinreguleringa fann arkeologane steinalderbuplassar som no delvis ligg under vatn.
Båt og ski
Under grøftegraving ved Hemsingbrune vart det på ein meters djup i myra funne eit fint forma båtspant som er datert til fyrste hundreåra e.Kr. (Finst i Heibergske samlingar i Sogndal) Noko som tyder på at vangsgjeldingane alt då må ha vore eit «farande folk», er at i ei myr utanfor Bergen er det funne eit båtspant av omtrent same utforming. Det kan ikkje vera tilfeldig. I osen av Otrøvatnet er det funne delar av ei ski frå 8-900talet. (På Skimuseet i Holmenkollen) Dette er eit av dei eldste ski-funn i landet.
Olav «den heilage» og stavkyrkjene
I 1023 kom Olav med sine menn over Filefjell og skulle kristne dei strie heidningane i Vang. Det greidde han ikkje før han hadde brent heile bygda, fortel Snorre Sturlason. Kristninga førde i alle fall til at me på 1200-talet fekk 4 stavkyrkjer, Høre, Vang, Øye og St. Tomas på Filefjell. Berre gamle St.Tomas er borte for alltid. Høre har vore i samanhengande bruk frå 1180. Øye stavkyrkje vart attfunnen etter ca. 190 år under golvet i nykyrkja frå 1747 og er atterreist. Vang stavkyrkje vart seld til kongen av Preussen i 1841 og står no i ei fjellbygd i Polen og er stor turistattraksjon.
Folketalet
Før utvandtinga til Amerika tok til midt på 1800-talet budde det nesten 3000 menneske i Vang, bortimot dobbelt så mange som no. Då forstår me at svært mange måtte livnære seg på skrinne og fattigslege husmannsplassar, som det var mange av.
Elektrisk kraft
Det var ei storhending i Vang då det på vårparten 1941 kom lys og elektrisk kraft inn i alle heimar. Men mange var forsiktige med å tinge straum. Den minste straumkunden ville ha 25 watt, nok til ei lita lyspære. Brukte han meir straum, så «vippa» det og vart mørkt. Etter kvart som folk forsto nytta, kom det kokeplater og komfyrar, og karane skulle ha motor til kappsag og treskeverk. Eige kommunalt kraftverk og mange regulerte vatn, gjev mynt i kommunekassa.
